Yahudi Mitleri: Güçlü Saçların Ezeli Destanı – Samson’un Efsanevi Hikayesi

2 Yorum / Mitoloji / Yazan
Samson’un aslanla olan mücadelesi

Samson’un hikayesi, Kutsal Kitap’taki fantastik hikayelerden biridir. Adeta eski bir süper kahraman hikayesi gibidir; sihirli saçlarıyla insanüstü güç kazanan bir adamın, çene kemiğiyle bin askeri öldürebildiği, bir tapınağı içeriden yıkabildiği ve çıplak elleriyle bir aslanı parçalayabildiği hikayedir.

Yıllar boyunca Hollywood yapımları, çeşitli kitaplar ve çizgi romanlar aracılığıyla farklı mitlere dalmış ve birçok kahramanın hikayelerini okumuşuz. Ancak dini metinlerde anlatılan mitlere hiç dikkat ettiniz mi? Bu yazıda, size Eski Ahit (Yargıçlar 13-16) ve Yeni Ahit’te (İbraniler 11:32) yer alan olağanüstü bir kahramanın hikayesini sunarak, İsrail-Filistin savaşının mitolojik geçmişini keşfetmenizi sağlayacağım.

Destansı Yolculuk

Samson’un hikayesinin temelinde Filistinlilerle İsrail arasındaki savaş yer alır. Filistinliler, İncil’de, İsrailoğulları’na zulmeden yabancılar olarak tasvir edilir.

Filistinliler, M.Ö. 1200 yıllarında bu bölgeye yerleştiği bilinmektedir. Bu da Samson’un doğumundan yaklaşık 100 yıl önceye denk gelir. Arkeolojik keşiflerde bulunan seramik kalıntılarına bakacak olursak, Filistinlilerin Ege bölgesi ve çevresinden geldiklerini söylememiz mümkün. İsrailoğulları için yabancı bir işgalci güç olan Filistinliler, yanlarında getirdikleri Yunan tanrıların olan inanışları ve gelenekleriyle İsrailoğullarının dini inançlarını ve kültürel yapısını sarsmıştır. Bu yeni dini inançlar ve gelenekler, Yahudiler için barbarca ve dini değerlere aykırı olarak görülmüştür. Bunun sebebi Filistinlilerin Yunan tanrılarına taparken yaptıkları çeşitli ritüeller, İsrailoğullarının dini inançlarına ters düşen bir durumdu. Ayrıca, Filistinlilerin İsrailoğullarının “kirli” olarak kabul ettiği hayvanları tüketmeleri, Yahudi gıda yasalarına aykırı bir davranıştı. Tüm bu sebepler onları bölge halkı için barbar durumuna getirmiştir.

Filistinliler, bu bölgeye büyük ve güçlü bir orduyla gelmişlerdi. Öyle ki, Mısır gibi bölgenin en güçlü askeri gücü bile Filistinlileri yenilmez bir ordu olarak tanımlamıştı. İşte bu durum, Samson’un bir kahraman olarak ortaya çıkmasına sebep oldu. Filistinliler Yahudileri egemenlikleri altında tutarken, o binlerce Filistinliyi öldürecek kadar vahşi ve güçlüydü.

Samson’un Yaşamı

Çocuğun doğumu Eski Ahit‘te “Yargıçların Vasiyetnamasi” adlı kitabın 14.bölümü olan, Manoah ve kısır olan karısının öyküsü kısmında anlatılır.
Samson’un ebeveynleri çocuk sahibi olmakta zorluk çekiyordu. Dan kabilesinden bir köylü olan Samson’un ailesi, Kudüs yakınlarındaki Zorah’ta yaşıyordu. Bir melek, onlara sonunda sevindirici bir haber alacaklarını bildirdi. Sadece bir bebekleri olmayacak, aynı zamanda bu küçük çocuk İsrail’in kurtarıcısı olacaktı. Melek, Manoah ve eşine, oğullarını Tanrı’ya hizmet etmek üzere yetiştirmek için açık talimatlar verdi. Bu, Tanrı’ya adanan İsrail erkeklerine yönelik katı bir emirdi. Onlar tamamen alkol tüketmekten kaçınmalı, hiçbir şekilde ölü bir bedene dokunmamalı ve saçlarını kesmemeliydiler. Bu emir Nazirite Yemini olarak da geçmektedir.

Meleğin haberinden bir süre sonra Samson doğdu. Sevinç ve şaşkınlık içinde kalan ebeveynleri onu tam olarak talimatlara uygun şekilde büyüttüler. Samson büyüdükçe olağanüstü bir fiziksel güce sahip oldu. Fakat tek bir zaafı vardı: güzel kadınlar. Bu zaafı, güçlerini kaybetmesinden ölümüne kadar bir dizi felakete yol açacaktı. İlk olarak, İsrail’in ölümcül düşmanlarından biri olan Filistinli bir kadınla Timnah kasabasında birlikte şölen düzenleyerek dini yükümlülüğünü ihlal etti. Başka bir olayda, bir fahişeyi ziyarete etmek için Gazze’ye geldi ve kendisine yöneltilen saldırıları büyük bir kıyım ile püskürttü.

İlerleyen yıllarda ise Philistia tepelerinde Delilah  isimli bir kadına aşık olur ve onu kendisine gelin seçer. Kız Filistinli olduğu için Samson’un ailesi hemen karşı çıkar fakat Samson’u durdurmak imkansızdır. Burada hikaye farklı kaynaklarda çeşitli şekilde anlatılmıştır. Buradan sonrasını Yargıçların Vasiyetnamesi’nden direkt olarak Türkçe’ye çevirerek alacağım.

Judges 14 -- Samson'un Evliliği

1. Samson, Timna'ya indi ve orada genç bir Filistinli kadını gördü.

2. Döndüğünde babasına ve annesine, "Timna'da bir Filistin kadını gördüm, şimdi onu bana eş olarak alın" dedi.

3. Bunun üzerine babası ve annesi, "Akrabalarımız arasında veya halkımız arasında uygun bir kadın yok mu? Sana eş olarak almak için sünnet olmamış Filistinlilere gitmek zorunda mısın?" dedi. Ama Samson babasına, "Onu bana alın, o benim için uygun olan" dedi.

4.(Ebeveynleri, bu durumun İsrail'in üzerinde hüküm süren Filistinlilerle yüzleşmek için RAB tarafından düzenlenen bir fırsat olduğunu bilmiyordu.)

5. Samson, babası ve annesiyle birlikte Timna'ya indi. Timna bağlarına yaklaştıklarında, ansızın bir genç aslan ona doğru kükreyerek geldi.

6. RAB'bin Ruhu güçle üzerine geldi ve o genç aslanı çıplak elleriyle bir oğlak gibi yırttı. Ancak ne babasına ne de annesine yaptığını söylemedi.

7. Sonra kadının yanına gidip onunla konuştu ve ondan hoşlandı.

8. Bir süre sonra onu almak için geri döndüğünde, aslanın leşine bakmak için yoldan saparak gitti. İçinde arılar ve biraz bal vardı.

9. O da elleriyle çıkardı ve yol boyunca yiyordu. Ebeveynlerine katıldığında, onlara da verdi ve onlar da yediler. Ancak balı aslanın leşinden aldığını onlara söylemedi.

10. Babası kadını görmek üzere yola çıktı ve Samson'a orada damatlar için geleneksel bir ziyafet düzenledi.

11. Ortaya çıktığında, ona otuz sahabe eşlik etti.

12. Samson onlara, "Size bir bilmece anlatayım" dedi. "Ziyafetin yedi günü içinde doğru cevabı verebilirseniz, size otuz keten elbise ve otuz takım giysi vereceğim.

13. Cevabı bilemezseniz, bana otuz keten elbise ve otuz takım giysi vermelisiniz." "Bilmeceni bize anlat," dediler. "Dinleyelim."

14. Samson, "Yiyenden yiyecek çıkar, güçlüden tatlı bir şey" dedi. Üç gün boyunca cevabı veremediler.

15. Dördüncü gün, Samson'un karısına, "Kocanı bize bilmeceyi açıklamaya ikna et, yoksa seni ve babanın evini yakarız" dediler. "Bizi soymak için buraya mı davet ettin?"

16. Bunun üzerine Samson'un karısı ağlayarak üzerine atıldı, "Beni sevmiyorsun! Gerçekten beni sevmiyorsun. Halkıma bir bilmece verdin, ama bana cevabını söylemedin" diye sızlandı. "Babama ve anneme bile açıklamadım" dedi, "sana neden açıklayayım?"

17. Kadın yedi gün boyunca ağladı. Sonunda yedinci gün, onu sıkıştırmaya devam ettiği için cevabı sonunda ona açıkladı. O da bilmeceyi halkına açıkladı.

18. Yedinci gün güneş batmadan önce şehir adamları ona, "Baldan tatlı, aslandan güçlü olan nedir?" dedi. Samson, "Buzağımla tarlaları sürmeseydiniz, bilmeceyi çözemezdiniz" dedi.

19. Bunun üzerine RAB'bin Ruhu güçle üzerine geldi. Ashkelon'a indi, otuz adamı öldürdü, eşyalarını çaldı ve bilmeceyi açıklayanlara kıyafetlerini verdi. Öfkeyle babasının evine döndü.

20. Ve Samson'un karısı, onun düğününde ona eşlik eden dostuna verildi.

Samson, evlendikten sonra Semadar adlı bir kıza aşık olur. Semadar, Delilah’ın kız kardeşidir ve Delilah bu durumu öğrendiğinde kıskançlıkla doludur. Delilah, Samson’un gücünün kaynağını öğrenmek için hileler ve büyüleyici cazibesiyle ona yaklaşır. Sonunda, Samson’un gücünün saçlarında olduğunu keşfeder. Delilah, Samson’u uyutur ve saçlarını keserek onu Filistinlilere teslim eder.

Filistinlilere teslim ederken Delilah’a, asla kan dökülmeyeceği sözü verilir. Ancak Filistinliler tarafından Samson’un gözleri kör edilir ve bir değirmende prangaya vurularak taş çevirmeye zorlanır. Bu güçlü adamın gücü kırılır ve halka göstermek amacıyla Samson, bir tapınağa getirilir. Tapınakta tüm Filistin halkı bulunmaktadır. Gözleri görmeyen Samson’a çeşitli işkenceler yapılır. Üzerine ağ atılır, yere düşürülür ve cüceler çene kemikleriyle vücuduna yaralar açarlar. Bu acıya daha fazla dayanamayan Delilah, pişman olduğunu ve hala Samson’u sevdiğini söyleyerek Samson’u kurtarır ve onu tapınağın ayaklarına getirir. Samson, Tanrı’ya eski gücünü bir kez daha kazanması için dua eder. Saçları biraz uzayan Samson’a Tanrı tarafından eski gücü geri verilir.

Samson, Delilah’dan kendisini tutan iki sütun arasına getirmesini ve tapınağı terk etmesini ister. Ancak Delilah onu terk etmez ve onu hüzünle izler. Samson, ellerini sütunlara dayayarak onları itmeye başlar. Filistin halkı bu durumu alaycı bir şekilde izler. Ancak sütunlar, Filistinlilerin şaşkın bakışları arasında çatırdayarak tapınağın tamamen yıkılmasına neden olur. Bütün Filistin halkı, Samson ve Delilah dahil, bu enkazın altında yok olur. Bu olay, Yargıçlar Kitabı’nın 15. bölümünde anlatılır.

Judges 15 -- Samson'un Filistinlilere Karşı İntikamı

1. Bu arada, buğday hasadı zamanında Samson, bir oğlak alarak karısını ziyarete gitti. "Karımın yanına gidiyorum," dedi. Ancak kayınpederi ona izin vermedi.

2 "Onu bu kadar sevmediğini düşündüğümden, arkadaşına verdim," dedi, "Kız kardeşi daha çekici değil mi? Onu al yerine."

3 Samson onlara şöyle dedi: "Bu sefer Filistinlilere karşı gerçekten intikam almak için hakkım var. Onlara gerçekten zarar vereceğim." 

4. Böylece üç yüz tilki yakaladı ve kuyruk kuyruğa bağlayarak çiftler halinde tuttu. Ardından her çiftin kuyruğuna meşale bağladı, 

5. meşaleleri yaktı ve tilkileri Filistinlilerin ekin tarlasına saldı. Samson, tahılları, bağları ve zeytinlikleri yakıp kül etti.

6. Filistinliler, "Kim yaptı bunu?" diye sordular. Onlara, "Timna'lı Samson, çünkü karısı arkadaşına verildi," dendi.

Bunun üzerine Filistinliler gidip karısını ve kayınpederini yakarak öldürdüler. 

7. Samson onlara şöyle dedi: "Böyle davrandığınızdan dolayı, intikamımı alana kadar durmayacağımı yemin ederim." 

8. Onları acımasızca saldırarak birçoklarını öldürdü. Sonra Etam kayalığındaki bir mağarada saklandı.

9. Filistinliler Yahuda'ya çıkıp Lehi civarında yayıldılar. 

10. Yahuda halkı, "Bize karşı savaşmaya neden geldiniz?" diye sordu.

"Onu esir almak için geldik," dediler, "bize yaptığı gibi ona yapmak için."

11. Bunun üzerine Yahuda'dan üç bin kişi, Etam kayalığındaki mağaraya indi ve Samson'a, "Filistinlilerin üzerimizde hüküm sürdüğünü fark etmiyor musun? Bize ne yaptın?" dedi.

O da cevap verdi: "Onlara bana yaptıklarını yaptım."

12. Onlar da ona, "Seni bağlamak ve Filistinlilere teslim etmek için geldik," dedi.

Samson, "Beni kendiniz öldürmeyeceğinize dair bana yemin edin," dedi.

13. "Anlaştık," diye yanıtladılar. "Seni sadece bağlayıp onlara teslim edeceğiz. Seni öldürmeyeceğiz." Böylece onu iki yeni ip ile bağladılar ve kayalıktan yukarı çıkardılar. 

14. Lehi'ye yaklaşırken, Filistinliler ona doğru bağırarak yaklaştı. RAB'bin Ruhu güçlü bir şekilde üzerine geldi. Kolundaki ipler kavrulmuş keten gibi oldu ve ellerinden düştü. 

15. Bir eşek çenesi kemiği buldu ve bin adamı öldürdü.

16. Sonra Samson şöyle dedi:

"Eşek çenesi kemiğiyle
onları eşekleştirdim.
Eşek çenesi kemiğiyle
bin adam öldürdüm."

17. Konuşmayı bitirdiğinde, çenesi kemiği attı; ve o yer Ramat-Lehi adını aldı.

18. Çok susadığı için Samson, RAB'be "Bana bu büyük zaferi verdin. Şimdi susuzluktan ölmeli miyim ve sünnet edilmemişlerin eline mi düşeyim?" diye feryat etti. 

19. O zaman Tanrı Lehi'de bir kaya oydu ve su çıktı. Samson içti ve gücü geri geldi, canlandı. Bu yüzden o yer En Hakkore adını aldı ve bugün hala Lehi'de bulunur.

20. Samson, Filistinlilerin zamanında İsrail'i yirmi yıl boyunca yönetti.

Tasvirleri

Tutsaklar Gerçekten Kör Edilip Değirmenlerde Çalıştırıldı

Biblik versiyona göre, Filistinliler Samson’u öldürmeden önce onun gözlerini oydular ve onu büyük bir tahıl değirmeni taşı itmeye zorladılar. Bu olay gerçek bir ceza olarak kabul edilir ve Hitit kayıtlarında bu tür cezaların uygulandığına dair kanıtlar bulunmaktadır.

Hitit yöneticileri, tahıl değirmenlerinde çalıştırılan tutsakların listelerini içeren mektuplar göndermişlerdir. Bu listelerde, tutsakların yanında “gören” veya “kör” olarak etiketlendiği işaretler bulunmaktadır. Filistinlilerin Samson’un hikayesinde bahsedildiği gibi bu cezayı uyguladığına dair doğrudan kanıt olmasa da, bu olasılık göz önünde bulundurulabilir. Filistinliler, Samson’un döneminde Hititleri fethettikleri için, onların uygulamalarını benimsemiş olabilirler. Samson’un gerçekten gözleri oyulup bir değirmene bağlandığına dair kesin bir kanıtımız yoktur, ancak Filistinlilerin İsrailoğullarına bu tür işkenceleri yaptığına dair çeşitli nedenler bulunmaktadır.

Tapınağın Yıkılışı

Samson’un hikayesinin en çılgın kısmı sonudur. Son anlarında, Kutsal Kitap’a göre Samson, bir Filistin tapınağında bulunan iki sütuna doğru itmiştir. Sütunlar, Samson’un gücüyle çökmüş ve çatı içerideki Filistinlilerin üzerine yıkılmış, hepsi ölmüştür. Bu olayı modern bir binada düşündüğümüzde, biraz hayal gibi gelebilir. Ancak son yıllarda yapılan kazılar, o döneme ait gerçek Filistin tapınaklarını ortaya çıkarmış ve bunun aslında pek de çılgınca olmadığını göstermiştir.

Filistin tapınakları gerçekten temelini oluşturan iki büyük sütuna dayanıyordu. Bu sütunlar binanın temellerini destekliyordu. Eğer birisi bu iki sütunu devirebilirse, çatı gerçekten içeridekilerin üzerine yıkılabilirdi. Bu sütunları devirmek aslında düşündüğümüz kadar imkansız değildi. Sütunlar, taş destek tabanları üzerinde duran sedir ağacından yapılmıştı. Onları kırmak zor olsa da, teorik olarak bir sedir direği taş tabanından çıkarılabilirdi. Ayrıca bu sütunlar birbirlerine yakındı. Örneğin, Gath şehrindeki Filistin tapınağında sütunlar sadece iki metre arayla duruyordu – bu da uzun boylu bir adamın ikisinin arasında durup ikisini birden itebileceği anlamına gelir, hikayedeki gibi.

Gerçekte Samson Diye Birisi Olabilir mi ?

Elbette, yukarıda bahssettiklerimin hiçbiri, Samson adında elleriyle aslanları parçalayabilen bir adamın var olduğunu kanıtlamaz 3.000 yıl önce yaşamış bir kişinin varlığını kesin olarak kanıtlamak neredeyse imkansızdır.

Ancak, bu bize hikayesinin gerçek tarihe dayandığını gösterir. Bize anlatılan Samson’un savaştığı Filistinliler gerçekten var olmuşlardı ve hikayede anlatıldığı şekilde yaşamışlardı.En azından arka plan detayları gerçektir ve muhtemelen hikayeye ilham veren gerçek bir adamın da var olduğu oldukça olasıdır. Ancak hayatının ayrıntılarını tam olarak doldurmak her zaman bir inanç meselesi olacaktır.

Yararlandığım Kaynaklar

“Yahudi Mitleri: Güçlü Saçların Ezeli Destanı – Samson’un Efsanevi Hikayesi” için 2 yorum

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir