Temiz bir ağız arayışı 5.000 yıl öncesine dayanıyor.
Diş macununun tarihi, insanlık tarihi kadar eskidir.
Eski Mısır’da, diş temizliği için bitkisel tozlar ve baharatlar kullanılırdı. Hindistan ve Çin gibi ülkelerde de benzer şekilde bitkisel malzemeler, baharatlar ve tuzlar kullanılırdı.
Arap coğrafyasına bakıldığında ise eski dönemlerde ince kumların kullanıldığına dair iddialar vardır fakat ilerleyen dönemlerinde misvak adı verilen ve Misvak ağacı (Salvadora persica) adı ile bilinen bir ağacın dallarından kesilip ince çubuklar şeklinde yontularak yapılan bir tür diş temizleme malzemesi kullandıkları bilinmektedir. Bu malzeme etkili ve ucuz olduğu için kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır.

MÖ 5000 ile 3000 yıl arasında varlık gösteren Eski Mısırlılar diş macununu dişleri temizlemek ve nefesi tazelemek için kullandılar. Mısırlılar öküz toynaklarının toz haline getirilmiş külleri, mür, toz haline getirilmiş ve yanmış yumurta kabukları ve pomzadan oluşan bir diş tozu yaptılar. Yunanlılar ve daha sonra Romalılar bu tarife ezilmiş kemikler ve istiridye kabukları gibi aşındırıcılar ekleyerek tarifleri geliştirdiler. Bugün ilginçtir ki 5000 yıl öncesine dayanan pomza karşımı hala diş hekimleri tarafından dişi temizlemek ve beyatlatmak için kullanılmaktadır. Günümüz modern macunun atası olan bu tozlar ağızda güzel bir tat bırakmıyordu ve diş minesine oldukça zararlıydı.
Biraz uzaklaşıp Asya kıtasına gittiğimizde ise Çinlilerin balık kılçıklarını öğüterek bir toz yaptıkları iddia ediliyor. MÖ 500 yıllarına gelindiğinde Çinliler kendilerine ait bir diş macunu tarifi geliştirdiler. Yaşadıları bölgede yetişen nane ve ginseng bitkilerinden bir karışım elde ettiler. Bu karışım günümüze kıyasla fazla iyi olmasada bulunduğu yıllarda insanların ağızlarını ferahlatıyordu. Bu ilkel diş macunları diş fırçalarının atası olan çiğneme çubuklarıyla sürülürdü. Fakat bilinen bir gerçek var ki diş fırçaları icat edilmeden önce, dişlerini temizlemek için insanlar macunu(tozları) kullandılar.
İlk diş fırçaları ise Babillilerin ve Mısırlıların MÖ 3500-3000 yılları arasında yıpranmış ağaç dallarından ilk diş fırçalarını icat ettikleri bilinmektedir. Bunun yanı sıra Çinliler 1400’lü yıllarda diş fırçalarında modernleşmeye gittiler. Sap kısmında kemik veya bambu ağacı, fırça kıllarında ise domuz kılı kullanmaya başladılar. Yıllar içerisinde Avrupa’ya taşınan bu buluş orada farklılaşmaya gitti ve domuz kılı yerine at kılları kullanılmaya başlandı. William Addis isimli bir girişimci 1780’li yıllarda İngiltere’de sapı sığır kemiğinden oyulmuş ve fırça kısmı da domuz kılından yapılmış bir diş fırçası modelini seri üretime geçirdi.

Modern Diş Macununun Ortaya Çıkışı
Diş macunu, dişleri temizlemek için sabun, tebeşir ve bazen kömür kombinasyonunun kullanıldığı 1800’lere kadar oldukça değişmeden kaldı. Eski diş macunları gibi, bu ürünler de genellikle toz halindeydi, ancak su ile birleştirilip dişlere uygulandığında macun kıvamına geliyordu. 1800’lü yıllarda, dişlerin temizlenmesine yardımcı olması için kullanılan popüler diş tozlarına sabun eklendi. 1850’lerde diş macunlarına tebeşir eklendi. 1873’te Colgate, kavanozlarda diş macunu seri üretimine başladı.

1881′ yılında geldiğimizde, bugün kullandığımıza benzeyen ilk diş macunu, Washington Wentworth Sheffield adlı Amerikalı bir diş cerrahı tarafından geliştirildi. Dr. Sheffield, hastalarında kullanılmak üzere aromalı ve içerisinde nane özleri bulunan bir diş macunu geliştirdi. Dr. Sheffield’ın hastaları, bu yeni macundan çok fazla talep etmeye başladı ve bunun sonucunda Dr. Sheffield ürününü seri üretime geçirdi. İlerleyen yıllarda işlerini ilerleten doktor 1881’de boya tüplerinden esinlenerek katlanabilir tüplerde satılan ilk diş macununu icat etti. Dr. Sheffield’ın diş macunu, bugün diş macununun satıldığı gibi, katlanabilir tüplerde satımaya başlandı. Tüplerin üretiminden sonra yıllar içersinde küçük değişiklikler olmaya başladı. Diş macunu üreticileri daha az aşındırıcı bileşenler kullanmaya başladılar ve 1914 yılına gelindiğinde dişleri güçlendirmek için florür eklemeye başladılar. Üreticiler 1945’ten sonra daha sağlıklı ve kullanışlı bir macun yapmak için içerisinde bulunan sabunu günümüz diş macununda bulunan bileşenlerle değiştirdiler.


Amerika ve Avrupa’da diş fırçalamak hiç yaygın değildi!
19. yüzyıla kadar Amerika ve Avrupa’da diş fırçalamak bir alışkanlık haline gelmemişti. Ancak 1930’larda çoğu insan dişlerini fırçalamaya başladı. 1900’lerin başında, Amerikada evlerin sadece %7’sinde diş fırçası ve diş macunu bulunuyordu. Birinci Dünya Savaşı sırasında, orduda bulunan askerlerinin çoğunun ağız hijyeni o kadar kötüydü ki, diş hastalığı ulusal bir kriz olarak görülmeye başlandı. Naneli diş macunu “Pepsodent” markasının yaratıcısı ürününü piyasa sürmek için doğru anın geldiğini anladı ve bir reklamcı olan Claude Hopkins’i görevlendirdi. Hopkins, güvenilir ve tanınmış bir reklamcıydı. Hızla kampanyalara ve reklam çalışmalarına başladı. Anketörler, Hopkins’in reklam kampanyalarından on yıl sonra diş fırçalamanın nüfusun yarısından fazlası için günlük bir ritüel haline geldiğini fark etti.
Peki, Hopkins Amerikalıları diş fırçalamaya nasıl başlattı?
Hopkins bir alışkanlık yaratmayı istiyordu. Alışkanlık yaratabilmek için bir istek oluşturması gerektiğine karar verdi. Kim daha güzel bir gülümseme ister? İşte slogan buydu ve bu slogana direnmek imkansızdı. Arkasından slogana cevap geldi. Bunun için tek gereken Pepsodent ile hızlı bir fırçalama. Şehirler reklamlara donatıldı ,gülümseyen insanlar,dilini dişlerine koyan kadınlar… Ve ilk Pepsodent reklam kampanyasından üç hafta sonra diş macununa olan talep patladı. O kadar çok sipariş geliyordu ki, şirket ürünleri yetiştirememeye başladı. Üç yıl içinde ürün uluslararası hale geldi. On yıl içinde, Pepsodent dünya çapında en çok satanlardan biri oldu.

Yararlandığım Kaynaklar
- Toothpaste is a paste or gel dentifrice used with a toothbrush to clean and maintain the aesthetics and health of teeth. (2023, 3 Ekim). Wkipedia. Erişim adresi https://en.wikipedia.org/wiki/Toothpaste
- “tarihsiz” Dünyadaki İlk Diş Fırçaları,Diş Macununun ve Diş Fırçasının Tarihçesi, Erişim adresi
- Çağlar, Sibel. (2020, 16 Mayıs). Bir Kişi Dünyaya Diş Fırçalamayı Nasıl Öğretti? Matematiksel. Son güncelleme: 2022, 24 Mart, https://www.matematiksel.org/bir-kisi-dunyaya-dis-fircalamayi-nasil-ogretti/?utm_content=expand_article
- İlk Diş Macununu Hangi Medeniyet Buldu? Diş Macununun ve Fırçasının Tarihi. (2020, 27 Temmuz). Mor Tilki. https://www.mortilki.com/tarih/23308/ilk-dis-macununu-hangi-medeniyet-buldu-dis-macununun-ve-fircasinin-tarihi.htm
- History of Toothpaste. (2021, Ekim). deltadentalar. www.deltadentalar.com/resources/blog/delta-dental/2019/03/13/history-of-toothpaste#:~:text=Who%20invented%20toothpaste%3F,landmark%20change%20occurred%20in%201892.